پروژه مهندسی، تدارکات و ساختEngineering, procurement and construction) قرارداد EPC (مهندسی، تامین تجهیزات، اجرا) یکی از قراردادهای مهم و پیچیده‌ای است که امروزه با رشد صنعت، مورد اقبال قرار گرفته است.

تا مدت‌های مدید در طرح‌های بزرگ عمرانی و صنعتی از قراردادهایی استفاده می‌شد که در آن کارفرما و پیمانکار به وسیله عاملی به نام مشاور، اجرای پروژه را برعهده می‌گرفتند.

در این حالت توالی فرآیندها به دلیل عدم همپوشانی طراحی و ساخت باعث طولانی شدن زمان کلی پروژه می‌شد.

به‌علاوه اصلاح و بازنگری طراحی در حین اجرا بسیار زمان بَر بود، به همین دلیل کم‌کم این نتیجه حاصل شد که از تخصص شرکت‌های پیمانکاری استفاده شود و کارفرما نقش داشته باشد و تمامی مراحل طراحی، ساخت و اجرا برعهده پیمانکار گذاشته شود.

قرارداد EPC چیست؟

معمولا صاحبان کار یا کارفرمایان جز اجرای پروژه‌ها، درگیری‌های فراوان دیگر نیز دارند و در واقع محور اصلی فعالیت آنها، اجرای پروژه نیست.

یکی از ویژگی‌های جدید دانش مدیریت، شناسائی و هدایت سازمان‌ها به طرف فعالیت محوری آنها است. در عرصه‌های گوناگون صنعت محور اصلی تفکر کارفرما چگونگی فتح بازارهای جهانی و نگهداشت بازارهای کنونی است، به همین خاطر مدیریت چنین واحدی می‌تواند با انعقاد قراردادهای EPC ، اجرا و مدیریت پروژه در زمینه اجرا و راه‌اندازی واحد را به پیمانکار سپرده و خود به سیاست‌های کلان گسترش فعالیت‌های واحد بیاندیشد.

قرارداد epc مخفف کلمه Engineering Procurement Construction می‌باشد که منظور از آن این است که کار طراحی و تامین تجهیزات و اجراء پروژه را به پیمانکار سپرده و کل مسئولیت‌های مدیریت اجراء و کنترل کیفی پروژه به عهده پیمانکار است.

1

قراردادهای EPC چه پیش‌نیازهایی لازم دارند؟

پیش‌نیازهای لازم برای اجراء پروژه به روش EPC عبارتند از:

  1. توانایی دستگاه اجرایی در تعریف دقیق و کامل پروژه و تفاهم دوجانبه مابین دستگاه اجرایی و پیمانکار در خصوص محدوده و هدف پروژه
  2. توانمندی دستگاه اجرایی از حیث مدیریت پروژه
  3. تأمین اعتبار موردنیاز و دسترسی به آن در موعدهای از قبل تعیین شده
  4. وجود پیمانکار توانمند که دارای ویژگی‌های یک پیمانکار عمومی و یک مشاور (طراح) به صورت توأم باشد.
  5. وجود مشخصات و الزامات فنی استاندارد و تثبیت آن در ابتدای کار.

2

استفاده از قرارداد EPC چه مزایا و معایبی دارد؟

عمده‌ترین مزایای روش قرارداد EPC که باعث جذب کارفرمایان و پیمانکاران به این دسته از قراردادهای پیمانکاری شده است عبارتند از:

• معمولاً سریع‌ترین روش اجرای پروژه می‌باشد.

• صرفه جویی در هزینه و زمان

• داشتن قیمت اولیه قطعی، هزینه انجام پروژه و جدول زمان بندی اولیه

• اطمینان کارفرما از مبلغ نهایی و زمان قطعی پایان کار

• یک مجموعه مسئول طراحی و ساخت است و کارفرما تنها با یک واحد مسئول(پیمانکار) سرو کار دارد.

• بهبود مدیریت ریسک برای کارفرما

• ارتقای قابلیت ساخت داخل کشور و نوآوری

• استفاده از تأمین مالی به صورت فاینانس در این روش با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد.

• پیمانکار دارای آزادی عمل بیشتری در زمینه انتخاب تجهیزات و تکنیک های اجرایی بوده و همچنین وابستگی خاصی به فعالیت های دیگران و پیروی از برنامه زمانبندی آنها ندارد.

• مالک در مقابل تغییر قیمت مواد و مصالح، نیروی انسانی و امثال آن محافظت می شود.

• درگیر‌شدن پیمانکار در امر طراحی

معایب این قرارداد به شرح زیر است:

  • اختیارات و کنترل کارفرما در این سیستم بسیار محدود است.
  • کاهش ریسک‌های پروژه در این سیستم به پیمانکار توانمند تری نیاز دارد.
  • با توجه به هدف‌گذاری زمان کمتر در این ساختار، تامین مالی از اهمیت بالایی برخوردار است.
  • پیمانکار تمایل به استفاده از تجهیزات و شیوه ها و نیروهای با هزینه کمتر دارد که ممکن است باعث افت کیفی پروژه شود.
  • تهیه نقشه‌های اجرایی زیر پوشش مجری و تحت تاثیر وی می‌باشد.

3

نتیجه گیری

شیوه‌های مختلف قراردادهای ساخت، مزایا و معایبی دارد که در ابتدای امر باید مورد توجه و مطالعه قرار گیرد. شیوه طرح و ساخت EPC برای پروژه‌هایی مانند پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها، کارخانه‌ها، سدها و مانند آن به کار گرفته می‌شود.

از این رو تنظیم این‌گونه از قراردادها نیازمند دانش و آگاهی کافی در این زمینه است.

4